Văn học với đời sống đương đại: Diễn đàn học thuật cởi mở, đa chiều và thực chất
Ngày 28/11, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội phối hợp với Viện Văn học – Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đã tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia với chủ đề “Văn học với đời sống đương đại”.
Tham dự Hội thảo có số diễn giả: Nhà văn Nguyễn Bình Phương – Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Tổng Biên tập Tạp chí Văn nghệ Quân đội; Nhà văn Bảo Ninh, Nhà văn Nguyễn Việt Hà, đông đảo tác giả bài viết và đại diện đến từ nhiều trường đại học trên cả nước như: Đại học Sư phạm Hà Nội 1, Đại học Sư phạm Hà Nội 2, Đại học Tây Bắc, Đại học Tân Trào, Đại học Đại Nam, Đại học Hoa Lư, Đại học Sài Gòn, Đại học Đà Lạt, Đại học Cần Thơ… Về phía Trường Đại học Thủ đô Hà Nội, dự Hội thảo có PGS.TS. Nguyễn Văn Tuân, Phó Hiệu trưởng Nhà trường; PGS.TS. Vũ Công Hảo, Trưởng khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn cùng đại diện một số đơn vị trong trường và cán bộ, giảng viên khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn.
PGS.TS Nguyễn Văn Tuân, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thủ đô Hà Nội phát biểu khai mạc Hội thảo
Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS Nguyễn Văn Tuân, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thủ đô Hà Nội nhấn mạnh, văn học, từ bao đời nay, luôn là tấm gương phản chiếu sâu sắc nhất về thân phận con người, về những biến thiên của xã hội - văn hóa - lịch sử - thời đại; những khát vọng cao đẹp của mỗi dân tộc nói riêng và toàn nhân loại nói chung. Trong bối cảnh đời sống đương đại, khi chúng ta đang chứng kiến những thay đổi chóng mặt của công nghệ, toàn cầu hóa và sự giao thoa văn hóa đa chiều, câu hỏi về vị trí, sứ mệnh, giá trị và khả năng tương tác của Văn học với Đời sống lại càng trở nên cấp thiết.
Theo Phó Hiệu trưởng Nguyễn Văn Tuân, Hội thảo được tổ chức nhằm tạo ra một diễn đàn học thuật cởi mở, đa chiều và thực chất để cùng nhau trao đổi, thảo luận về những vấn đề cốt lõi. Thứ nhất, sự chuyển mình mạnh mẽ của sáng tác văn học sau đổi mới 1986 và đương đại: Phân tích những khuynh hướng sáng tác mới, những thể loại mới và cách tiếp cận mới của đội ngũ nhà văn trước những thách thức, yêu cầu của đời sống hiện đại. Thứ hai, tình hình lý luận và phê bình: Khai thác những khung lý thuyết mới, hiện đại để soi chiếu và kiến giải những vấn đề phức tạp trong các tác phẩm văn học đương đại. Thứ ba, tác động xã hội của văn học, việc nghiên cứu và giảng dạy văn học trong các nhà trường đương đại: Đánh giá vai trò của Văn học trong việc định hình nhận thức, bồi đắp giá trị nhân văn, thúc đẩy sự phát triển bền vững của văn hóa đọc trong kỷ nguyên số; sự đổi mới trong lựa chọn vấn đề và giảng dạy văn học trong các nhà trường.
PGS.TS. Vũ Công Hảo, Trưởng khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn báo cáo tại Hội thảo
Ban Tổ chức Hội thảo đã nhận được khoảng 138 bài viết từ các nhà nghiên cứu, giảng viên và những người quan tâm trong cả nước. Sau quá trình phản biện và thẩm định, 76 bài viết được tuyển chọn để in trong Kỷ yếu Hội thảo.
Các tham luận tại Hội thảo đã chú ý đến những biểu hiện của văn học trước các vấn đề toàn cầu như bất bình đẳng xã hội, môi trường và biến đổi khí hậu, khủng hoảng di dân, xung đột sắc tộc, dịch bệnh; vai trò của văn học đối với nhận thức xã hội; biểu hiện đời sống tinh thần và những khủng hoảng của con người hiện đại; chân dung người trẻ; văn hóa đọc trong bối cảnh mới; phê bình văn học đương đại; bảo tồn di sản văn học; giảng dạy văn học trong nhà trường; cùng những xu hướng thể loại, bút pháp mới và sự giao thoa giữa văn học với điện ảnh, âm nhạc, hội họa.
Một số hình ảnh tại Hội thảo
Tại phiên tọa đàm, các khách mời: Nhà nghiên cứu Phạm Xuân Nguyên (Hội Nhà văn Hà Nội), PGS.TS. Ngô Văn Giá (Trường Đại học Văn hóa), và PGS.TS. Phùng Gia Thế (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2) đã chia sẻ nhiều ý kiến đa chiều về tình hình phê bình văn học đương đại.
Hội thảo cũng ghi nhận năm báo cáo khoa học tiêu biểu: Văn học về đề tài chiến tranh cách mạng sau 1945 - nhìn từ triết học văn hóa (PGS.TS Nguyễn Thanh Tú – Tạp chí Văn nghệ Quân đội; ThS. Nguyễn Thị Vui – Trường Đại học Đại Nam); Văn học nghệ thuật Việt Nam trong thời đại cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (PGS.TS Lê Thị Dục Tú – Viện Văn học); Thách thức và cơ hội của văn học dân tộc thiểu số trong kỷ nguyên số (TS. Đỗ Thị Thu Huyền – Tạp chí Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật TW); Tự sự của sử gia và tự sự của tiểu thuyết gia - một cách hình dung các thể loại văn bản chung đề tài lịch sử (PGS.TS Lê Thời Tân & TS. Nguyễn Thị Thu Nga – Trường Đại học Thủ đô Hà Nội); Sự bùng nổ của văn học liên văn hoá trong kỷ nguyên hội nhập – toàn cầu số: Thực trạng và xu thế (PGS.TS Vũ Công Hảo – Trường Đại học Thủ đô Hà Nội).
Từ những báo cáo chuyên sâu, những ý kiến tranh biện tâm huyết, Hội thảo không chỉ tổng kết được những thành tựu mà còn mở ra những hướng nghiên cứu mới, những đề xuất thiết thực, góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu, giảng dạy và quảng bá Văn học Việt Nam trong và ngoài nước.
Với quy mô lớn và sự góp mặt của nhiều chuyên gia, nhà văn, nhà nghiên cứu trong lĩnh vực văn học và khoa học xã hội, Hội thảo “Văn học với đời sống đương đại” đã tạo diễn đàn học thuật chất lượng và cho thấy nhu cầu, sự quan tâm và nỗ lực đổi mới của giới nghiên cứu, giảng dạy và sáng tác văn học trước những chuyển động mạnh mẽ của đời sống hiện đại.
